BEZPIECZEŃSTWO DZIECI W PRZEPISACH
Każdy
człowiek pragnie czuć się
bezpiecznie w swoim środowisku – zarówno dorosły jak i dziecko. Zjawisko
to zwane jako „właściwość człowieka sprowadzająca się do unikania sytuacji
zagrażających jemu i jego dobrom w kontekście jego relacji z otoczeniem”( M.
Winiarski 2003, s. 343) jest naturalną potrzebą każdego z nas.
Dorosły
człowiek wyposażony w podstawową wiedzę, umiejętności oraz posiadający już dość
spore doświadczenie życiowe potrafi tę potrzebę zaspokoić. Dzieci z kolei są
dopiero na etapie zdobywania owego doświadczenia. W toku rozwoju nabywają wiedzę
o świecie, zagrożeniach oraz o normach społeczno – kulturowych. Dlatego też za
ich bezpieczeństwo oraz edukację odpowiedzialni jesteśmy my: rodzice oraz
nauczyciele.
Aby
móc to zadanie wypełniać zarówno rodzice jak i nauczyciele muszą uświadomić
sobie czym tak naprawdę jest bezpieczeństwo dzieci, jakie posiadają prawa w tym
zakresie oraz jakie są konsekwencje ich naruszenia.
REGULACJE PRAWNE
DOTYCZĄCE OCHRONY DZIECI I ICH BEZPIECZEŃSTWA – PRZEGLĄD AKTÓW PRAWNYCH.
Zapewnienie
bezpieczeństwa oraz zdrowia dzieciom stanowiło i będzie zawsze stanowic
podstawowe zadanie, przed którym stoją dorośli. Zadanie to, wynika nie tylko z
naturalnej potrzeby człowieka ale również z regulacji prawnych, zobowiązujących
dorosłych do zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa oraz ochrony przed wszelkimi
zagrożeniami.
Najważniejszym aktem prawnym regulującym prawa
dzieci a tym samym ich bezpieczeństwo jest uchwalona przez Organizację Narodów
Zjednoczonych w 1989r. Konwencja o Prawach Dziecka. Obejmuje ona katalog praw,
które przyznano dzieciom a także zobowiązuje państwa do zapewnienia im ochrony
oraz bezpieczeństwa. Wyrazem tego staje się art. 35 Konwencji, zobowiązujący
państwa do „podejmowania wszelkich kroków o zasięgu krajowym, dwustronnym oraz
wielostronnym w celu przeciwdziałania uprowadzeniom, sprzedaży bądź też handlu
dziećmi”.
Konwencja o Prawach Dziecka, zobowiązuje również do
ochrony dzieci przed „wszelkimi innymi formami wyzysku w jakimkolwiek aspekcie
naruszającym dobro dziecko”(art. 36 Konwencji).
Podstawowym źródłem praw oraz przepisów dotyczących
ochrony dzieci jest również Konstytucja Rzeczypospolitej. Zapewnia ona podobnie
jak Konwencja o Prawach Dziecka, ochronę praw dzieci, a tym samym ich bezpieczeństwo
(art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej). Co więcej, daje ona możliwość
obywatelowi żądania od organów władzy publicznej, ochrony dzieci przed przemocą,
okrucieństwem, wyzyskiem oraz demoralizacją. Ponadto, dzieciom pozbawionym
opieki rodzicielskiej nie tylko daje prawo do opieki oraz pomocy ze strony władz
publicznych, ale także w przypadku ustalenia praw dziecka, daje mu możliwość
wypowiedzenia się oraz w miarę możliwości uwzględnienia jego zdania (art. 72
Konstytucji Rzeczypospolitej)
Kwestie te zawarte są również w Kodeksie Rodzinnym i
Opiekuńczym. Dotyczą one przede wszystkim pełnienia przez rodziców władzy
rodzicielskiej, która obejmuje „obowiązek i prawo rodziców do wykonywania
pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka”. Zgodnie z
art. 95 oraz art. 96 władza rodzicielska nie tylko powinna być wykonywana tak,
jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny ale również powinna dbać „o
fizyczny i duchowy rozwój dziecka oraz przygotowywać go należycie do pracy dla
dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień” (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy,
art. 95-96). Dlatego też wyznacznikiem pełnienia władzy rodzicielskiej jest
dobro dziecka a skutkiem jej pełnienia nie może być wyrządzenie szkody lub
krzywdy dziecku.
Narażenie dobra dziecka a tym samym jego
bezpieczeństwa, niesie ze sobą poważne konsekwencje prawne (również regulowane
przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy) wydawane przez zarządzenie sądu.
Konsekwencje te mogą być bardzo różne. Może to być poddanie wykonywania władzy
rodzicielskiej nadzorowi kuratora sądowego, umieszczenie dziecka w placówce
opiekuńczo - wychowawczej lub w rodzinie zastępczej, ograniczenie, zawieszenie czy też pozbawienie władzy rodzicielskiej (Kodeks
Rodzinny i Opiekuńczy art. 109.).
Kwestie dotyczące bezpieczeństwa dzieci
a ściśle ujmując ich naruszenia, można znaleźć również w przepisach Kodeksu
Karnego dotyczącego przestępstw
przeciwko rodzinie i opiece. Przykładem tego staje się art. 207 mówiący, iż „kto
znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub
przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan
psychiczny lub fizyczny, podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli czyn ten połączony
jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10.” (Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny, art. 207).
Podobnie
wygląda sytuacja w przypadku porzucenia dziecka czy też uprowadzenia, również w
tych przypadkach sprawca podlega karze pozbawienia wolności (do lat 3).
Innymi przykładami Kodeksu Karnego zawierającymi
kwestie dotyczące naruszenia bezpieczeństwa dzieci zawierają artykuły dotyczące
przestępstw przeciwko wolności
seksualnej, o czym mowa w art. 200.§ 1. „kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub
dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub
doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega
karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12” (Kodeks karny, art. 200).
Ogólnie mówiąc, kto dopuszcza się narażenia dzieci
na jakiekolwiek niebezpieczeństwo lub utratę zdrowia ponosi odpowiednie
konsekwencje prawne. Warto jednak podkreślić, iż Kodeks Karny nie tylko
określa, konsekwencje dla sprawcy, który bezpośrednio dokonał czynu karalnego
ale również konsekwencje dla osób pośrednich, czyli takich, które były świadkami
tego czynu (w tym nawet sąsiadów), a które pozwoliły sprawcy na jego dokonanie.
Pokazuje to w pełni art. 160 mówiący, iż „Kto
naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do
lat 3” oraz art. 162§1 mówiący, iż „Kto człowiekowi
znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty
życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby
na niebezpieczeństwo utraty
życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności
do lat 3”.
Sumując, konsekwencje prawne zawarte w Kodeksie Karnym dotyczące
narażania dzieci na niebezpieczeństwo mogą dotyczyć każdego z nas. Nie tylko
sprawcy czynu ale również osób, które nie mają nic wspólnego ze sprawcą czy też
ofiarą, jeżeli stają się świadkami czynu
karalnego.
Bezpieczeństwo dzieci, staje się także jednym z
głównych zadań placówek opiekuńczo- wychowawczych oraz edukacyjnych. Świadczy o
tym np. w przedszkolach, treść „Podstawy
programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów
przedszkolnych w szkołach” mówiąca, iż „przedszkola zapewniają opiekę,
wychowanie i uczenie się w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa…” (Dz. U z
dnia 31 sierpnia 2007r. Nr 157, poz. 110)
Za
pomocą szczegółowych zadań, do których należą:
wdrażanie
do przestrzegania ogólnych zasad bezpieczeństwa, przyswajanie wiedzy o tym co
sprzyja i zagraża zdrowiu, uczenie zasad postępowania warunkujących
bezpieczeństwo dziecka ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa ruchu
drogowego, zapoznanie dzieci z ich środowiskiem, doskonalenie orientacji
przestrzennej, kształtowanie umiejętności wykazywania związków przyczynowo –
skutkowych czy też wyrabianie
samodzielności (Dz. U z dnia 31 sierpnia 2007r. Nr 157, poz. 110) uczą dzieci w
jaki sposób należy dbać o swoje bezpieczeństwo a tym samym o zdrowie i życie.
Dzięki pogadankom, spotkaniom z Policją, Strażą Pożarną, Ratownikiem Medycznym
czy też dzięki różnego rodzaju konkursom oraz przedstawieniom, przedszkolaki
już na samym początku swojej edukacji mają możliwość poznania bezpiecznych
zachowań.
Ogólnie mówiąc, w przepisach prawa jest
wiele artykułów związanych pośrednio lub bezpośrednio z bezpieczeństwem dzieci
lub ich naruszeniem. Regulacje te, można znaleźć przede wszystkim jak już
wspomniano w Konwencji o Prawach Dziecka,
w Konstytucji RP oraz w prawie ustawodawczym czyli w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym
oraz w Kodeksie Karnym. Są one również obecne, o czym wspomniano już wcześniej,
w różnego rodzaju podstawach programowych. Ma to na celu zapewnienie ochrony,
opieki oraz bezpieczeństwa tych najbardziej bezbronnych i niewinnych osób,
czyli dzieciom.
OCHRONA
PRAW DZIECKA
Kwestią bezpieczeństwa
dzieci, a dokładnie mówiąc przestrzeganiem przepisów dotyczących ochrony praw
dzieci, w tym ich bezpieczeństwa, zajmują się różnego rodzaju organizacje. W
Polsce do organizacji tych należą: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Komitet
Ochrony Praw Dziecka, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, fundacja „Dzieci
Niczyje” oraz stowarzyszenie „Bezpieczeństwo Dziecka”.
·
Towarzystwo
Przyjaciół Dzieci zajmuje się promowaniem oraz ochroną praw dziecka. Bierze pod
uwagę głównie prawa i obowiązki rodziców oraz opiekunów prawnych lub innych
osób odpowiedzialnych za dziecko. Działalność tą, TPD opiera przede wszystkim na
obowiązujących w Rzeczypospolitej przepisach prawa zarówno krajowego jaki i
międzynarodowego czyli Konwencji Praw Dziecka (Statut TPD, s. 3.)
·
Komitet
Ochrony Praw Dziecka zajmuje się podobnie jak TPD ochroną oraz naruszaniem praw
i interesów dzieci. Do jego głównych zadań należą: upowszechnianie praw dzieci,
ujawnianie ich naruszeń, dbanie o prawidłowe stosowanie wobec dzieci przepisów
prawa a także prowadzenie działalności: interwencyjnej, kontrolnej oraz
profilaktycznej.
·
Powiatowe
Centrum Pomocy Rodzinie, usytuowane w strukturze pomocy społecznej od
01.09.1999r. również podejmuje działania mające na celu ochronę dzieci i
zapewnienie im bezpieczeństwa. Prowadzi Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Placówki
Oświatowo - Wychowawcze czy też udziela schronienia oraz posiłku.
·
fundacja
„Dzieci Niczyje” oraz stowarzyszenie „Bezpieczeństwo Dziecka” to kolejne
organizacje, które także zajmują się sprawami dzieci (www.sbd.org.pl).
Wymienione powyżej
organizacje, to tylko niektóre z licznie działających w Polsce. Nie mniej
jednak, wszystkie zajmują się zapewnieniem bezpieczeństwa dzieciom oraz ochroną
ich praw. Praw, które bardzo często są łamane, a do których przede wszystkim
należy prawo do miłości oraz bezpieczeństwa. Bez bicia, strachu oraz poniżania.
PODSUMOWANIE
Choć
mało jest jednak publikacji na temat bezpieczeństwa dzieci w środowisku
lokalnym, domowym czy też instytucjonalnym często się o nim mówi, nie tylko
pomiędzy dorosłymi, w rządzie, który reguluje przepisy i nakazuje ich
wprowadzenie do placówek oświatowych ale także w organizacjach pozarządowych,
które chronią interesów i praw dzieci. Dobro dzieci, a tym samym ich bezpieczeństwo
nabiera w dzisiejszych czasach szczególnej troski, gdyż każde dziecko bez
względu na wiek, płeć czy też rasę ma prawo do szczęśliwego i bezpiecznego
dzieciństwa, w atmosferze akceptacji i poszanowania jego praw. Niestety prawa
te, jak pisze J. Bińczycka bardzo często są łamane nie tylko przez jednostki
ale również przez różnego rodzaju instytucje służące dzieciom. Dlatego też, podejmowane
są na terenie całego kraju różnorodne akcje typu „Dzieciństwo bez przemocy”, „Wychowywać
bez bicia” czy też „Otwarte drzwi do szpitali dziecięcych”. (J. Bińczycka,
1999, s. 196-201). Jednakże czy to wystarczy by dziecko czuło się bezpiecznie,
a co najważniejsze było bezpieczne? To pytanie zostawiam już do indywidualnych przemyśleń
czytelnika.
Bibliografia:
1. Bińczycka J. : Prawa dziecka. Deklaracje i rzeczywistość.
Kraków 1999, wyd. Impuls.
2.
Dz.
U z dnia 31 sierpnia 2007r. Nr 157, poz. 110. Podstawa Programowa dla
przedszkoli. Dz. U z dnia 31 sierpnia 2007r. Nr 157, poz. 110).
3.
Kodeks
Rodzinny i Opiekuńczy
4.
Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej . Dz.U.1997, NR 78 poz.483
5.
Konwencja
o Prawach Dziecka
6.
Statut
Towarzystwa Przyjaciół Dzieci
7. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny.
8. Winiarski M.:
Bezpieczeństwo w środowisku lokalnym (W: )T. Pilch (red: )Encyklopedia
Pedagogiczna XXI wieku , tom I, Warszawa 2003, wyd. Akademickie „Żak”.
9. www.sbd.org.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz